Solunum ve sindirim yollarının birleşimi olan boğaz, tahriş olması ile yaşam kalitenizi etkileyebilir. Boğaz tahrişi yaygın bir durumdur. Genellikle semptomlar geçicidir ve on gün içinde kaybolur. Öte yandan daha ciddi bir sağlık sorununun da işareti olabilir. Boğaz tahrişinin çeşitli nedenleri vardır. Tedavi seçenekleri de dahil olmak üzere bunlar hakkında bilgi edinmek ve “Boğaz Tahrişi Neden Olur?”, “Boğaz Tahrişine Ne İyi Gelir?” “Boğaz Tahrişi Nasıl geçer?”, ve “Boğaz Tahrişi Kaç Günde Geçer?” gibi sorulara yanıtlar bulmak için içeriğin devamına göz atabilirsiniz.
Boğaz Tahrişi Nedir?
Boğaz tahrişi; boğazda ağrı, sıkışma veya boğazda sürekli bir yumru varlığı hissi dahil olmak üzere birçok belirtisi ve nedeni olan bir komplikasyondur. Boğaz tahrişi; boğaz temizleme isteğine, öksürüğe, ses kısıklığına veya ağrılı yutkunmaya yol açabilir. Günlük yaşamı zorlaştırabilir (1).
Boğaz Tahrişi Neden Olur?
Nezle, soğuk algınlığı, viral enfeksiyonlar, aşırı öksürme, alerji, gastrit veya reflü gibi problemlerin tümü, boğaz tahrişine neden olabilir. Bununla birlikte, boğaz tahrişi bazen daha ciddi bir problemin varlığının da bir işareti olabilir. Sıklıkla boğaz tahrişine yol açan durumların bir kısmı şu şekildedir:
Nezle/Soğuk Algınlığı
Halk arasında nezle olarak da bilinen soğuk algınlığı, boğaz tahriş olması için en yaygın sebeplerindendir. Yetişkinler, ortalama olarak yılda 2-3 kez soğuk algınlığı geçirebilirler. Soğuk algınlığı genellikle 7 gün ile 10 gün arasında kendiliğinden geçebilir. Daha çok kış aylarında ve mevsim geçişlerinde yaygınlaşan soğuk algınlığına; adenovirüsler, rinovirüsler, koronavirüsler ve RSV (Respiratuar Sinsityal Virus) neden olabilir. İnsandan insana, havadaki veya yüzeylerdeki damlacıklar yoluyla yayılır. Soğuk algınlığının başlıca belirtileri; öksürükten boğaz tahrişi, öksürük, hapşırma, burun tıkanıklığı, burun akıntısı ve baş ağrısıdır. Soğuk algınlığı virüs kaynaklı olduğundan özel bir tedavisi yoktur (2). Sadece belli ilaçlar ya da ilaç dışı takviye ve uygulamalarla semptomları hafifletilebilir. Dinlenmek, su kaybını önlemek için bol su içmek, boğaz ağrısı için tuzlu su ile gargara yapmak, tıkalı burun için ise buhar solumak gibi pek çok farklı uygulama, semptomları hafifletebilir.
COVID-19
COVID-19 neden olduğu kuru öksürükten dolayı boğaz tahrişine neden olabilir. Bilindiği üzere COVID-19, viral bir enfeksiyondan kaynaklanan oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Bir tür koronavirüs olan SARS-CoV-2 virüsü, COVID-19'a neden olur. COVID-19 tanısı almış bir hasta, hafif veya şiddetli bir dizi semptom yaşayabilir. Yaygın semptomları; boğaz tahrişi, ateş, titreme, öksürük, nefes darlığı, halsizlik, kas ağrıları, baş ağrısı, tat-koku kaybı, mide bulantısı, kusma ve ishal şeklinde görülebilir. COVID-19'un da bilinen özel bir tedavisi yoktur. Ancak semptomları hafifletmek; istirahat, bol sıvı tüketimi, ateş kontrolü ve basit ağrı kesiciler ile mümkündür. Boğaz ağrısı ve tahrişi ile ilgili semptomların hafifletilmesi, uygun takviyeler ve evde bakım stratejileri ile mümkündür. Bazı vakalarda hastanede yatış gerektirebilir (3).
Alerji
Alerji boğaz tahrişi özellikle atopik bünyelerde, boğaz tahrişinin yaygın bir semptomu olarak ortaya çıkar (4). Alerji, boğaz tahrişinin yanı sıra dudak ve ağız kaşıntısı, ağız kuruması, dudaklarda kızarma ve şişme şeklinde kendini gösterebilir. Kişi, alerjik reaksiyon nedeniyle boğaz tahrişi yaşıyorsa alerjene maruz kaldığı sürece semptomları hissedebilir. Spesifik olarak alerjiye bağlı değişen birçok başka semptom da görülebilir. Kurdeşen ve astım gibi ek komplikasyonlar görülebilir.
Alerjik reaksiyonlar için uygulanacak tedavi; semptomlara ve alerjinin ciddiyetine bağlı olarak değişir. Ciddi alerji durumlarında kortizon ve antihistaminik tedavisi uygulanabilirken, basit alerjik reaksiyonlarda ve buna bağlı gelişen alerji kaynaklı boğaz tahrişinde bazı evde bakım stratejileri ve bitkisel ürünlerin kullanımı, bu semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
Larenjit
Larenjit, ses tellerini de içinde barındıran, gırtlağın enfekte olması veya aşırı kullanımı sonucu şişmesi ve tahriş olması ile gelişen inflamasyonudur (5). Larenjit genellikle aniden ortaya çıkar ve ilk 3 gün kötüye gitme eğilimindedir. Akut veya kronik olabilir ancak çoğunlukla geçicidir ve ciddi sonuçları yoktur. Larenjitin yaygın belirtileri; boğaz tahrişi, ses kısıklığı, konuşma zorluğu, üşüme hissi, öksürük ve boğaz temizleme isteği şeklinde görülebilir (5). Larenjit kendi kendine geçebilir. Bununla birlikte, larenjit semptomlarını hafifletilerek tedavi süreci kolaylaştırılabilir. İstirahat edilmeli, mümkün olduğunca az konuşulmalı, bol su içilmelidir. Boğaz tahrişi ve buna bağlı gelişen ses kısıklığı için ılık tuzlu su ile gargara yapmak semptomları hafifletebilir. Larenjit varlığında sigara kullanımından ve tozlu ortamlardan kaçınmak oldukça önemlidir (5).
Epiglotit
Epiglot, boğazın sonunda yer alan bir yapıdır. Yiyeceklerin nefes borusuna girmesini önler. Epiglottit ise bu yapının iltihabıyla sonuçlandığı bir rahatsızlıktır. Genellikle bakteriyel bir enfeksiyon sonucunda meydana gelir ancak fiziksel travma kaynaklı da gelişebilir. Epiglot iltihaplandığında, nefes borusunu tıkayabileceğinden tehlikeli olabilir. Epiglottit; boğaz tahrişi, ateş, yutmada güçlük, sinirlilik, huzursuzluk, nefes alma güçlüğü, sert ve hırıltılı nefes gibi belirtilere sahiptir. Epiglottiti olan bir kişi tıbbi yardım almalıdır. Tıbbi personel, etkili bir şekilde nefes alışverişini sürdürmek için müdahalelerde bulunabilir (6).
Streptokok Enfeksiyonları
Streptokok enfeksiyonları yaygın boğaz enfeksiyonlarıdır. En yaygın belirtileri; boğaz tahrişi, ateş, yutkunma güçlüğü, ateş, bademcik şişmesi ve boğazda beyaz lekelerdir. Enfeksiyon bakteriyel olduğundan hekiminiz antibiyotik reçete edebilir (7).
Gastrit ve Reflü
Gastrit ve reflü çok yaygın görülen mide rahatsızlıklarıdır. Halk arasında mide ekşimesi olarak da bilinir. Gastrit ve reflünün belirtileri; boğaz tahrişi, göğüs kemiğinin hizasında yanma veya ağrı, boğazda ekşi veya acı tat şeklinde görülebilir.
Mide asidi normal vücut salgılarına göre oldukça asidiktir. Mide ve bağırsaktaki goblet adı verilen hücreler tarafından üretilen mukus salgısı, bu organları mide asidine karşı korur. Ancak yemek borusunda goblet hücreleri bulunmadığından gastrit ve reflü durumunda, boğaz tahrişi görülebilir. Gastrit ve reflü benzeri belirtileriniz olduğunu düşünüyorsanız bir hekimden yardım almalısınız (8).
Gırtlak Kanseri
Gırtlak kanseri nadir görülen bir kanser türüdür. Bir dizi başka semptom arasında boğaz tahrişine de neden olabilir. Çok uzun süre geçmeyen boğaz tahrişi, yutkunma güçlüğü ve boğazda yumru gibi belirtiler varlığında bir hekime görünmenizde fayda vardır (9).
Sigara kullanımı
Sigara dumanı boğazda tahrişe neden olabilir. Sigaranın sıcak dumanı ve zararlı içeriği, boğazı kaplayan hassas dokuları tahriş edebilir. Kesin çözüm sigarayı bırakmaktır (10).
Boğaz Tahrişi Belirtileri Nelerdir?
Boğaz tahrişinin birkaç farklı belirtisi vardır. Bu belirtiler boğaz tahrişine neden olan komplikasyona göre değişiklik gösterebilir. Ancak genellikle; kuru öksürük, boğaz ağrısı, yutma güçlüğü, ses kısıklığı, boğazda yanma veya yumru hissi, boğaz arkasına bir şeyin takıldığı hissi, boğazda toz hissi şeklinde şikayetlerle baş gösterir (11).
Boğaz Tahrişine Ne İyi Gelir?
Boğaz tahrişi tedavisi nedenine bağlı olmakla beraber boğaz tahrişinin nedeni ne olursa olsun bazı evde bakım stratejileri ve takviyelerle semptomlar hafifletilebilir. Bunların bir kısmı şöyledir:
Tuzlu Su Gargarası
6 yaşından büyük çocuklar ve yetişkinler için ılık, tuzlu su gargarası boğaz tahrişini hafifletebilir. 1 su bardağına ekleyeceğiniz bir çay kaşığı kadar tuzu iyice çözündürdükten sonra günde 5-6 kez gargara yapmanız tavsiye edilir.
Ortam Havasının Kontrolü
Havayı nemlendirin. Eğer kış aylarında iseniz ve karasal bir iklimde yaşıyorsanız bulunulan ortamın kuru havası, boğaz tahrişini tetikleyebilir. Boğaz tahrişinin daha da kötüye gitmesini engellemek için kuru hava ortamı yerine nemli hava ortamını tercih etmek doğru bir seçim olur. Mümkünse hava nemlendiricisi kullanın. Mümkün değilse; kalorifer peteğinin üzerine koyacağınız 1 bardak su yeterli nemi sağlayabilir. Bu şartları sağlayamıyorsanız buharlı bir banyoda birkaç dakika beklemeniz, yine bu etkileri sağlayacaktır.
Evinizi sigara dumanından ve boğazı tahriş edebilecek temizlik ürünlerinden uzak tutun.
Bitkisel Takviyeler
Boğaz tahrişini hafifletmek için bitkisel içerikli takviyeler, boğaz pastilleri, tentür ve şuruplar kullanabilir, boğazı yumuşatmaya yardımcı bitkilerden çaylar hazırlayabilirsiniz.
Boğaz tahrişi ve ağrısı için alternatif ürünler genellikle çay, sprey, çözelti, şurup ve pastil olarak karşınıza çıkar. Bu ürünler yaygın olarak; bal, kaygan karaağaç, sinirli ot, meyan kökü, hatmi kökü ve çiçeği içerir.
- Hatmi bitkisinin kökü ve çiçeği, kadim zamanlardan beri boğaz ağrılarını ve diğer birçok rahatsızlığı tedavi etmek için kullanılır. Latince adı, kaynaklarda Althaea officinalis olarak geçen hatmi; özlerinin kullanıldığı birçok bitkisel üründe de kendine yer edinir. Bazı araştırmalar hatmi kökü içeren ürünler üzerinde yapılan hayvan deneylerinde, yüksek dozlarda bile toksik (zehirli) olmadıklarını ifade eder. Hatmi bitkisinin kökü, müsilaj adı verilen bir bileşeni içerir. Müsilaj; su ile temas ettiğinde şişen ve jelatinleşen bir maddedir. Boğazın iç çeperi bu jelatinimsi madde ile kaplandığında boğazda yumuşama ve rahatlama hissi oluşur (12). 1 litre soğuk suyun içerisine 28 gram kurutulmuş hatmi kökünü tamamen batana kadar daldırıp bir kavanozda geceden sabaha kadar bekletin. Süzdükten sonra bu çözeltiyi gün içerisinde yudum yudum içerek boğaz tahrişini hafifletebilirsiniz. Hatmi bitkisinin çiçeğini de boğaz ağrılarını hafifletmek için kullanabilirsiniz. 1 bardak sıcak süte 5-6 hatmi çiçeğini ekleyin. 10 dk demlendikten sonra süzüp ılık şekilde günde iki kez tüketin (13).
- Bal, antienflamatuar, antioksidan ve antimikrobiyal etkileri olduğundan boğaz ağrısını yatıştırmak için tavsiye edilen bir gıdadır. Aynı zamanda doğal bir tatlandırıcı olarak bitkisel çay ve karışımlarda sıklıkla tercih edilir. Özellikle ılık su, elma sirkesi veya şifalı bitkilerle birleştirdiğinde çok daha etkili olabilir (14).
- Zencefil, boğaz tahrişini hafifletmeye yardımcı olabilen, antibakteriyel ve antienflamatuar etkileri olan bir baharattır (15). Zencefil kökü çayını demledikten ve ılık hale gelmesini bekledikten sonra bal ilave ederek tüketebilirsiniz.
- Meyan kökü de boğaz tahrişinde kullanılabilecek bir diğer bitkidir. Boğaz ağrısını azaltmada etkili olabilir. Ayrıca antiviral, antibakteriyel ve antienflamatuar etkilere sahiptir (16).Meyan kökü çayı yapmak için, öğütülmüş meyan kökünü sıcak suya ekleyerek 5 dakika demlendirin. Suyunu süzerek ılık şekilde tüketin. Bu çözeltiyi bekletip gargara olarak da kullanabilirsiniz (16).
- Ölmez çiçek veya latince adıyla Helichrysum arenarium, antienflamatuar, antihistaminik ve balgam söktürücü etkileriyle boğaz tahrişini azaltmaya yardımcı olabilir. 1 tutam ölmez çiçeği yarım litre kaynar suya atın. 5 dakika demlendikten sonra tüketin. Bu çayı boğaz tahrişini azaltmaya yardımcı olmak için günde 3 kez içebilirsiniz (17).
- Sinirli ot olarak bildiğimiz Plantago bitkisi de yine boğaz tahrişini hafifletmekte oldukça başarılıdır. Çayı, tentürü ve tütsüsü yapılabildiği gibi birçok bitkisel ürünün içeriğinde bulunur (18).
- Kaygan karaağaç bitkisi içeriğindeki müsilajlar sayesinde mukozada kaygan bir yüzey oluşturarak rahatlama sağlar (19). Çoğunlukla pastillerin içerisinde yer alır.
Boğaz Tahrişi Ses Kısıklığına Ne İyi Gelir?
Ses kısıklığı larenjit, sesin aşırı kullanımı, boğaz tahrişi veya enfeksiyon nedeniyle gelişir.
Ses telleri gırtlağın içinde bulunur. Normalde, ses telleri düzgün bir şekilde açılıp kapanır; hareketleri ve titreşimleri ile ses oluşturur. Ancak larenjit gibi durumlarda ses telleri iltihaplanır veya tahriş olur. Bu durumda ses telleri şişer ve sesin bozulmasına yol açar. Sonuç olarak, boğuk veya kısık bir ses oluşur. Bazı larenjit vakalarında ses neredeyse algılanamaz hale gelebilir (20).
Bazı evde bakım yöntemleri bu semptomları hafifletebilir ve ses tellerinin maruz kaldığı stresi azaltabilir. Nemli hava solumak, buhar banyosu yapmak, sesi mümkün olduğunca dinlendirmek, bol su içmek, alkol ve kafeinden bir süre uzak durmak bunlardan bazılarıdır. Ek olarak fısıldamaktan kaçınılmalıdır. Bu, ses tellerini normal konuşmadan çok daha fazla zorlar.
Boğaz tahrişi ses kısıklığına tuzlu su gargarası, zencefil çayı-bal-limon karışımı, boğazı sıcak tutma gibi geleneksel yöntemler iyi gelebilir (21).
Boğaz Tahrişi Kaç Günde Geçer?
Boğaz tahrişi her ne kadar yaygın ve rahatsız edici bir sorun olsa da genellikle semptomlar 1-2 hafta içinde kaybolur (22). Eğer bu sürelerden çok daha uzun süre belirtiler geçmezse bir sağlık uzmanından yardım alın.
Öksürükle ilgili bilgi dağarcığınızı geliştirmek için balgamlı öksürük nedenleri gibi farklı konularda da okuma yapabilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
